Bệnh vảy nến: Nguyên nhân, cách phòng tránh và điều trị hiệu quả

1. Bệnh vảy nến là gì?

Bệnh vảy nến (Psoriasis) là một bệnh da liễu mạn tính không lây, đặc trưng bởi sự tăng sinh quá mức của tế bào da. Điều này dẫn đến sự tích tụ của các lớp da chết, tạo thành các mảng da dày, khô, đỏ, có vảy trắng bạc hoặc ngả xám. Vảy nến có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, thường gặp nhất ở khuỷu tay, đầu gối, da đầu, lưng và móng tay.

Bệnh có thể gây ngứa, đau rát, ảnh hưởng đến ngoại hình, tâm lý và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Dù không gây tử vong nhưng vảy nến là căn bệnh kéo dài, dễ tái phát và khó chữa khỏi hoàn toàn.

2. Các thể bệnh vảy nến phổ biến

Bệnh vảy nến có nhiều dạng khác nhau, mỗi dạng có triệu chứng và mức độ nghiêm trọng riêng:

2.1. Vảy nến mảng bám (Plaque psoriasis)

Dạng phổ biến nhất (chiếm khoảng 80–90% trường hợp).
Xuất hiện các mảng đỏ, khô, có vảy trắng dày, giới hạn rõ ràng.
Thường gặp ở da đầu, khuỷu tay, đầu gối, lưng dưới.

2.2. Vảy nến thể giọt (Guttate psoriasis)

Mảng vảy nhỏ hình giọt nước, màu đỏ hồng.
Xuất hiện đột ngột sau khi bị nhiễm khuẩn, đặc biệt là viêm họng do liên cầu khuẩn.
Phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên.

2.3. Vảy nến mủ (Pustular psoriasis)

Gồm những mụn nước nhỏ chứa mủ trắng (không nhiễm khuẩn).
Thường gặp ở lòng bàn tay, bàn chân hoặc lan rộng toàn thân.
Dạng nặng, cần điều trị chuyên sâu.

2.4. Vảy nến đảo ngược (Inverse psoriasis)

Xuất hiện ở các vùng da có nếp gấp: nách, háng, dưới vú, quanh hậu môn.
Mảng da đỏ, bóng, không có vảy nhưng dễ bị kích ứng và viêm nhiễm.

2.5. Vảy nến thể đỏ da toàn thân

Toàn thân đỏ, bong tróc, đau rát, dễ mất nước, rối loạn thân nhiệt.
Hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng.

3. Nguyên nhân gây bệnh vảy nến

Dù nguyên nhân chính xác chưa được xác định hoàn toàn, nhưng vảy nến được xem là bệnh rối loạn tự miễn, có liên quan đến yếu tố di truyền và môi trường. Dưới đây là các yếu tố được xác định có thể gây khởi phát hoặc làm bệnh nặng hơn:

3.1. Yếu tố di truyền

Khoảng 30% người mắc vảy nến có người thân trong gia đình cũng mắc bệnh.
Nếu cả bố và mẹ cùng mắc bệnh, nguy cơ di truyền cho con cái có thể lên đến 50–70%.

3.2. Rối loạn hệ miễn dịch

Hệ miễn dịch bị rối loạn, tấn công nhầm vào các tế bào da khỏe mạnh.
Kết quả là da tăng sinh nhanh gấp 10 lần so với bình thường, tạo thành mảng vảy.

3.3. Nhiễm khuẩn

Nhiễm trùng do vi khuẩn, đặc biệt là viêm họng do liên cầu, là nguyên nhân khởi phát vảy nến thể giọt.
Các bệnh nhiễm virus, nấm cũng có thể kích hoạt bệnh.

3.4. Căng thẳng (stress)

Stress kéo dài làm suy yếu hệ miễn dịch, gây bùng phát hoặc làm bệnh nặng hơn.

3.5. Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc như thuốc chẹn beta (điều trị huyết áp), thuốc chống sốt rét, corticoid dạng uống,… có thể gây vảy nến.

3.6. Chấn thương da (hiệu ứng Koebner)

Vết trầy xước, côn trùng cắn, cháy nắng hoặc phẫu thuật có thể làm xuất hiện tổn thương vảy nến tại vùng bị tổn thương.

3.7. Rượu bia và thuốc lá

Rượu làm tăng viêm và giảm tác dụng điều trị.
Thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc bệnh và khiến bệnh tiến triển nặng hơn.

4. Triệu chứng nhận biết bệnh vảy nến

Tùy theo thể bệnh và mức độ, triệu chứng có thể khác nhau:

Mảng da đỏ, khô, có vảy trắng hoặc bạc.
Ngứa, đau rát hoặc nứt nẻ, chảy máu.
Móng tay dày, sần sùi, dễ gãy, bong móng.
Da đầu bị gàu nhiều, dính từng mảng.
Đau khớp (trong trường hợp vảy nến khớp).

Nếu không điều trị sớm, bệnh có thể tiến triển nặng, ảnh hưởng đến khớp, gây biến dạng, hạn chế vận động.

5. Bệnh vảy nến có lây không?

Câu trả lời là KHÔNG. Vảy nến không phải là bệnh truyền nhiễm, không lây qua tiếp xúc da, ôm, bắt tay, dùng chung đồ cá nhân. Tuy nhiên, do biểu hiện trên da dễ khiến người khác hiểu nhầm, người bệnh dễ bị kỳ thị, cô lập, ảnh hưởng tâm lý.

6. Cách phòng tránh bệnh vảy nến

Dù không thể phòng tránh hoàn toàn, nhưng bạn có thể giảm nguy cơ khởi phát hoặc làm nhẹ triệu chứng vảy nến bằng các biện pháp sau:

6.1. Giữ vệ sinh da sạch sẽ

Tắm rửa hàng ngày bằng nước ấm, sử dụng xà phòng dịu nhẹ.
Dưỡng ẩm da bằng kem dưỡng không gây kích ứng.

6.2. Tránh stress

Tập thiền, yoga, hít thở sâu, nghỉ ngơi hợp lý để giảm căng thẳng.

6.3. Tránh các yếu tố kích thích

Hạn chế bia rượu, thuốc lá.
Tránh tiếp xúc với hóa chất, ánh nắng gay gắt hoặc chất gây dị ứng.

6.4. Tăng cường miễn dịch

Ăn uống cân bằng, bổ sung rau xanh, omega-3 (trong cá hồi, hạt chia, hạt lanh).
Uống đủ nước mỗi ngày.

6.5. Kiểm soát cân nặng

Béo phì làm tăng mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Tập thể dục đều đặn giúp cải thiện tình trạng da và sức khỏe tổng thể.

7. Phương pháp điều trị bệnh vảy nến

Hiện chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có nhiều phương pháp kiểm soát và làm thuyên giảm triệu chứng:

7.1. Điều trị tại chỗ

Thuốc bôi corticoid: giảm viêm, giảm ngứa nhanh chóng.
Thuốc bạt sừng, bong vảy: acid salicylic, anthralin.
Thuốc ức chế miễn dịch tại chỗ: calcineurin inhibitor (Tacrolimus).
Dưỡng ẩm: giữ da mềm, ngăn ngừa nứt nẻ.

7.2. Quang trị liệu (Phototherapy)

Sử dụng tia UVB hoặc UVA để làm chậm sự tăng sinh tế bào da.
Hiệu quả cao với các trường hợp vảy nến lan rộng.

7.3. Thuốc toàn thân (uống hoặc tiêm)

Methotrexate, cyclosporine: ức chế miễn dịch toàn thân.
Retinoids: nhóm thuốc dạng vitamin A.
Sinh phẩm (biologics): thuốc tiêm nhắm mục tiêu cụ thể trong hệ miễn dịch (Adalimumab, Secukinumab,…).

7.4. Điều trị bằng Đông y

Một số người sử dụng thuốc thảo dược như: ké đầu ngựa, bồ công anh, sinh địa,…
Tuy nhiên cần thận trọng, không tự ý dùng nếu không có chỉ định từ thầy thuốc.

7.5. Một số phương pháp điều trị dân gian hỗ trợ

Bên cạnh các phương pháp y khoa, nhiều người cũng áp dụng thêm các biện pháp dân gian để hỗ trợ giảm triệu chứng vảy nến. Tuy không thay thế thuốc chữa bệnh, nhưng chúng có thể giúp làm dịu da, giảm ngứa:

Dùng nha đam (lô hội): Gel nha đam có đặc tính làm mát và dưỡng ẩm, giúp giảm ngứa rát và bong tróc da. Có thể thoa trực tiếp gel nha đam tươi lên vùng da bị tổn thương 2-3 lần/ngày.
Tắm lá trầu không, lá lốt: Một số loại lá có tính sát khuẩn và chống viêm nhẹ, hỗ trợ làm sạch da và ngăn ngừa nhiễm trùng.
Dầu dừa nguyên chất: Dầu dừa chứa axit béo có tác dụng kháng khuẩn, dưỡng ẩm da hiệu quả, phù hợp với vùng da khô, nứt nẻ do vảy nến.
Giấm táo pha loãng: Có thể dùng để chấm nhẹ lên vùng da đầu bị vảy nến giúp giảm gàu và ngứa (chỉ nên dùng với vùng da không bị nứt nẻ hay trầy xước).

⚠️ Lưu ý: Trước khi áp dụng các mẹo dân gian, bạn nên thử trên một vùng da nhỏ trước để đảm bảo không gây kích ứng. Tốt nhất nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng kết hợp với phác đồ điều trị chính.

8. Chăm sóc người mắc bệnh vảy nến tại nhà

Không gãi, cào mạnh vùng da tổn thương.
Sử dụng kem dưỡng ẩm hằng ngày, đặc biệt sau khi tắm.
Mặc quần áo rộng, chất liệu mềm, thoáng khí.
Uống đủ nước, ngủ đủ giấc, sinh hoạt lành mạnh.

9. Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khi các tổn thương lan rộng, không đáp ứng điều trị thông thường.
Da có dấu hiệu nhiễm trùng: sưng, nóng, đỏ, có mủ.
Có biểu hiện đau khớp, cứng khớp.
Bệnh ảnh hưởng đến tâm lý, sinh hoạt hằng ngày.

10. Kết luận bệnh vảy nến

Bệnh vảy nến là một tình trạng da mạn tính, tuy không lây nhưng gây ảnh hưởng lớn đến ngoại hình và tâm lý người bệnh. Việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp là chìa khóa để kiểm soát bệnh hiệu quả. Ngoài ra, duy trì lối sống lành mạnh và chăm sóc da đúng cách cũng góp phần phòng ngừa và giảm tái phát vảy nến.

Tham khảo thực phẩm chức năng cho sức khỏe tại Long châu

11. Gợi ý chuyên gia

Nếu bạn hoặc người thân đang gặp vấn đề với bệnh vảy nến, đừng tự ý dùng thuốc. Hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa da liễu để được tư vấn và điều trị đúng hướng. Ngoài ra, bạn cũng nên cập nhật kiến thức về bệnh để chăm sóc sức khỏe một cách chủ động và hiệu quả.

12. Câu hỏi thường gặp về bệnh vảy nến

Bệnh vảy nến có lây không?

Không. Vảy nến là bệnh không lây nhiễm qua tiếp xúc, ôm hôn hay dùng chung đồ. Bạn hoàn toàn có thể sống, làm việc và sinh hoạt bình thường với người bị vảy nến.

Bệnh vảy nến có chữa khỏi hoàn toàn không?

Hiện nay chưa có phương pháp nào điều trị dứt điểm vảy nến, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát bệnh và duy trì trạng thái ổn định trong thời gian dài nếu tuân thủ điều trị và lối sống lành mạnh.

Có nên kiêng tắm khi bị bệnh vảy nến?

Không cần kiêng tắm, nhưng cần tắm đúng cách: dùng nước ấm (không quá nóng), hạn chế xà phòng mạnh, lau khô nhẹ nhàng và thoa kem dưỡng sau khi tắm.

Trẻ nhỏ có bị vảy nến không?

Có. Trẻ em cũng có thể mắc vảy nến, đặc biệt là thể giọt. Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp trẻ tránh được các biến chứng và khó chịu kéo dài.